روز سوم: بازاندیشی انگاره‌ی مرزها
مدیر نشست: دکتر لاله قدکپور
می‌توان دودستگی موجود میان جغرافی‌دانانی را که به بررسی پدیده‌‌های اجتماعی و طبیعی می‌پردازند مصداق سرراست دوگانه‌ی «طبیعت / فرهنگ» تلقی کرد: ابتدا فضایی طبیعی پدید می‌آید ــ جایی برای نیروهای زمین‌شناختی به‌وجودآورنده‌ی کوه‌ها، دشت‌ها و اقیانوس‌ها ــ که انسان‌ها برای بناکردن اعمال اجتماعی‌شان با آن وفق می‌یابند. اما آنتروپوسین (Anthropocene) [دوره‌ی زمین‌شناختی جدید حاکی از تأثیر دخل‌وتصرف انسان روی زمین] رابطه‌ای جدید را بر این نظم تحمیل می‌کند، چون فضا و مکانی که انسان‌ها با آن وفق می‌یافتند حالا به موجب فعالیت آن‌ها تغییر می‌کند. بنابراین به نظر می‌رسد که بازاندیشی رابطه‌ی میان جغرافیای زمین و جغرافیای اجتماعی بسیار حائز اهمیت است. اما این تغییر جدید را چگونه باید تصور کرد؟
نقشه‌نگاری [کارتوگرافی] ابزاری بسیار مفید برای تعیین حدود سرزمین‌های دولت‌ـ‌ملت‌های مختلف بوده است. این دانش امکان سازمان‌دهی سرزمین و قلمرو را فراهم کرد، آن هم به نحوی که در پرداختن به مجموعه‌ای از امور در مقیاسی معین مفید بوده است (امور محلی در سطح شهر، امور بینابین در سطح منطقه و نیز امور «جهانی (Global) » در سطوح بین‌المللی). مسئله این است که جهش زیست‌بومی منجر به پیدایش مسائلی می‌شود که تأکید بر آن‌ها در سطوح مذکور کاری دشوار است. یک نمونه‌ی شاخص در این زمینه چرنوبیل است، جایی که خطرات فرامرزی (Transboundary) از قبیل توده‌های رادیواکتیو در سطح محلی متوقف نشد.
سازمان‌دهی مکانیِ دولت‌ـ‌ملت دربردارنده‌ی چالش‌هایی جدی در رهیافت به مسائل ناشی از آلودگی و سایر مسائل مرتبط با تغییر زیست‌بومی است. بنابراین مسئله‌ی نحوه‌ی وضوح‌بخشی به بازنمود این قلمروها به کاری ضروری بدل می‌شود.
همان‌طور که در بالا وصف شد، لاتور در اثر اخیرش به انگاره‌ی منطقه‌ی حیاتی (Critical Zone) ، یعنی زیست‌لایه‌ی(Biofilm) باریکی که حیات در آن‌جا رخ می‌دهد، توجه کرده است. شهود پیشنهادی این است که از طریق ترسیم برهم‌کنش‌های جریان‌ها و برهم‌کنش‌های میان انسان‌ها، حیوانات، گیاهان و مواد معدنی و البته از جمله مصنوعات بشری (تولیدات صنعتی)، ممکن است بتوانیم برای فهم شرایط ضروری حیات روی سیاره‌ی‌مان «جهت‌یاب (Compass)»ی به دست آوریم که بهتر از «جهت‌یاب»هایی باشد که در حال حاضر با نقشه‌نگاری دوبُعدی در اختیار داریم. امروزه در اندیشه‌ی ما درباره‌ی نحوه‌ی ارزیابی مجدد مرزها به مثابه‌ی رشته‌ای از روابط میان عوامل زمین‌شناختی، فعالیت‌های انسانی موضوع بحث خواهند بود.
مکان و تاریخ:
بنیاد پژمان: کندوان
دوشنبه، ۹ اردیبهشت ۱۳۹۸، ۱۰ صبح
عکس از محمد رضایی
مدیر نشست: دکتر لاله قدکپور
می‌توان دودستگی موجود میان جغرافی‌دانانی را که به بررسی پدیده‌‌های اجتماعی و طبیعی می‌پردازند مصداق سرراست دوگانه‌ی «طبیعت / فرهنگ» تلقی کرد: ابتدا فضایی طبیعی پدید می‌آید ــ جایی برای نیروهای زمین‌شناختی به‌وجودآورنده‌ی کوه‌ها، دشت‌ها و اقیانوس‌ها ــ که انسان‌ها برای بناکردن اعمال اجتماعی‌شان با آن وفق می‌یابند. اما آنتروپوسین (Anthropocene) [دوره‌ی زمین‌شناختی جدید حاکی از تأثیر دخل‌وتصرف انسان روی زمین] رابطه‌ای جدید را بر این نظم تحمیل می‌کند، چون فضا و مکانی که انسان‌ها با آن وفق می‌یافتند حالا به موجب فعالیت آن‌ها تغییر می‌کند. بنابراین به نظر می‌رسد که بازاندیشی رابطه‌ی میان جغرافیای زمین و جغرافیای اجتماعی بسیار حائز اهمیت است. اما این تغییر جدید را چگونه باید تصور کرد؟
نقشه‌نگاری [کارتوگرافی] ابزاری بسیار مفید برای تعیین حدود سرزمین‌های دولت‌ـ‌ملت‌های مختلف بوده است. این دانش امکان سازمان‌دهی سرزمین و قلمرو را فراهم کرد، آن هم به نحوی که در پرداختن به مجموعه‌ای از امور در مقیاسی معین مفید بوده است (امور محلی در سطح شهر، امور بینابین در سطح منطقه و نیز امور «جهانی (Global) » در سطوح بین‌المللی). مسئله این است که جهش زیست‌بومی منجر به پیدایش مسائلی می‌شود که تأکید بر آن‌ها در سطوح مذکور کاری دشوار است. یک نمونه‌ی شاخص در این زمینه چرنوبیل است، جایی که خطرات فرامرزی (Transboundary) از قبیل توده‌های رادیواکتیو در سطح محلی متوقف نشد.
سازمان‌دهی مکانیِ دولت‌ـ‌ملت دربردارنده‌ی چالش‌هایی جدی در رهیافت به مسائل ناشی از آلودگی و سایر مسائل مرتبط با تغییر زیست‌بومی است. بنابراین مسئله‌ی نحوه‌ی وضوح‌بخشی به بازنمود این قلمروها به کاری ضروری بدل می‌شود.
همان‌طور که در بالا وصف شد، لاتور در اثر اخیرش به انگاره‌ی منطقه‌ی حیاتی (Critical Zone) ، یعنی زیست‌لایه‌ی(Biofilm) باریکی که حیات در آن‌جا رخ می‌دهد، توجه کرده است. شهود پیشنهادی این است که از طریق ترسیم برهم‌کنش‌های جریان‌ها و برهم‌کنش‌های میان انسان‌ها، حیوانات، گیاهان و مواد معدنی و البته از جمله مصنوعات بشری (تولیدات صنعتی)، ممکن است بتوانیم برای فهم شرایط ضروری حیات روی سیاره‌ی‌مان «جهت‌یاب (Compass)»ی به دست آوریم که بهتر از «جهت‌یاب»هایی باشد که در حال حاضر با نقشه‌نگاری دوبُعدی در اختیار داریم. امروزه در اندیشه‌ی ما درباره‌ی نحوه‌ی ارزیابی مجدد مرزها به مثابه‌ی رشته‌ای از روابط میان عوامل زمین‌شناختی، فعالیت‌های انسانی موضوع بحث خواهند بود.
مکان و تاریخ:
بنیاد پژمان: کندوان
دوشنبه، ۹ اردیبهشت ۱۳۹۸، ۱۰ صبح
عکس از محمد رضایی